Werfel

 Poprzedni wpis był o wycieczce do Stanowej Biblioteki w Melbourne.
Dzisiaj będzie o tym po co tam pojechałem.

Wpis jest w kategorii Historia, to ostrzeżenie - będzie dużo o tym co mi się zdawało a czego teraz już i tak nie ma.

Werfel - czy komukolwiek to słowo się z czymkolwiek kojarzy?

W pierwszych latach PRL to było dość znane nazwisko - Roman Werfel - KLIK - niby nie zajmował żadnego znaczącego stanowiska, ale był wpływową osobą w prasie i publicystyce.
Dlatego szokiem dla mnie było gdy pod koniec szkoły podstawowej wpadła mi w ręce książka - Pieśń Bernadetty - KLIK - opowieść o życiu Bernadetty, dziewczynki, której w grocie w Lourdes objawiła się Matka Boska. Autor - Franz Werfel.

Wprawdzie imię inne, ale w tamtych czasach nie zwracano zbytniej uwagi na takie szczegóły.
Jak to możliwe - myślałem - że czołowy propagandzista komunistyczny jest wyraźnie skoligacony z propagandzistą katolickim?

Minęło 60 lat i nazwisko Werfel zakołatało do mojej świadomości.
Mocno zafascynowała mnie Alma Mahler - jak nazwisko wskazuje żona słynnego kompozytora Gustawa Mahlera, która zdążyła również poślubić słynnego architekta Waltera Gropiusa i wspomnianego wcześniej Franza Werfla.
Z tym ostatnim przeżyli niezwykłą przygodę.
Przed włączeniem Austrii do Rzeszy w 1938 roku, Franz Werfel, który był Żydem uznał, że trzeba emigrować. Przenieśli się do Francji i zaskoczyła ich tam okupacja niemiecka.
Jedyną drogą ucieczki była emigracja do USA - statek z Lizbony do Nowego Jorku.
Trzeba było nielegalnie dostać się do Hiszpanii a dalej już droga była względnie prosta.
Zamieszkali więc w Lourdes, kilkanaście kilometrów od granicy z Hiszpanią, i tam czekali na okazję.
Sprawa się komplikowała i zdesperowany Franz złożył uroczyste ślubowanie, że jeśli się wydostaną z Francji to napisze bestseller na temat objawienia Bernadetty.
Nie minęło wiele czasu i trafiła się okazja - amerykański dyplomata - Varian Fry - organizował regularny transfer żydowskich uciekinierów przez granicę francusko-hiszpańską.
Franz i Alma trafili na świetne towarzystwo - razem z nimi uciekali Henryk Mann, brat Tomasza Manna i syn Tomasza Manna - Golo.
Pewnym kłopotem był bagaż Almy - 18 walizek - Varian Fry przewiózł je legalnie przez granicę pociągiem do Madrytu jako swój osobisty bagaż.
Po osiedleniu się w USA Franz zabrał się ostro do roboty, książkę Pieśń Bernadetty wydano w 1941 r,  po angielsku w 1942 r, i zyskała ogromną popularność - Werflowie stali się bardzo zamożnymi ludźmi.

Wracam do rzeczywistość (względnej).
Do biblioteki pojechałem czytać książkę F. Werfla, ale nie Pieśń Bernadetty lecz inną jego sławną(?) książkę - 40 dni Musa Dag.
Sławna książka - wspomniana wyżej książka to zbeletryzowana relacja o tureckiej rzezi Ormian podczas I Wojny Światowej. Wydana w 1933 roku książka przyniosła F. Werflowi wielką popularność, był kandydatem do Nagrody Nobla, oraz ogromne uznanie społeczność Armeńskiej.
Publikacja książki zbiegła się z przejęciem przez Nazistów władzy w Niemczech. Książki F. Werfla - Żyda - spłonęły na stosie, ale 40 dni Musa Dag można nadal było dostać w niemieckich księgarniach. Książka stała się bardzo popularna wśród Niemców pochodzenia żydowskiego, którzy widzieli w niej zapowiedź Holocaustu.
Bardzo zaskoczyła mnie informacja, że książkę przetłumaczono ponownie na angielski w 2012 roku i właśnie to wydanie przejrzałem w ostatnią sobotę.
Przejrzałem - niestety już po kilku stronach zdałem sobie sprawę, że nie dam rady tej książki przeczytać. Nie myślę to nawet o starannym przeczytaniu 881 stron, ale choćby poczuć klimat książki, poczuć jakieś zainteresowanie.
NIC :(
Fakt wydania książki obecnie w Anglii bardzo mnie zastanowił - czyli wydawca liczy na licznych czytelników, dlaczego ja nie załapałem się do tej grupy?
Czy ja jestem taki młody duchem czy to objaw postępującej demencji?

Z biblioteki wychodziłem smutny, moją uwagę przyciągnęła książka na półce z nowościami...

Kalifornijskie życie Czesława Miłosza?!?
Okazuje się, że książkę wydano już w Polsce - KLIK.
Cz. Miłosz jest o pokolenie młodszy od F. Werfla
Czy książka zyska zainteresowanie?

Przypisy:
1. Teresa Torańska w książce ONI poświęca Romanowi Werflowi obszerny rozdział - polecam - KLIK.
2. Franz Werfel - KLIK.
3. Varian Fry - KLIK.
4. The Forty Days of Musa Dagh - KLIK.